Cảnh Yên là một nho sinh nghèo, học giỏi. Phương Hoa, người yêu của Cảnh Yên, phải chịu nhiều cơ cực do một viên quan trong vùng dựng chuyện vu oan, bắt giam Cảnh Yên hòng chiếm Phương Hoa.
Phương Hoa đã thầm lặng nuôi mẹ Cảnh Yên, lo tang ma cho bà và nuôi cháu của người yêu; cuối cùng tìm cách minh oan cho Cảnh Yên trước nhà vua. Nàng cải trang làm trai, mang tên Cảnh Yên đi thi và đã đỗ tiến sĩ. Trong lễ ra mắt nhà vua, các tiến sĩ đều phải ra chào. Khi Phương Hoa - tiến sĩ xứ Thanh Hóa ra trước bệ rồng, bỗng vua nghi ngờ hỏi: "Tiến sĩ Thanh Hóa sao như con gái vậy?".
Phương Hoa lúng túng, lo lắng, cuối cùng xin cúi đầu thú nhận tội là gái đóng giả trai đi thi, mắc tội "khi quân", coi thường Đức vua. Nàng chỉ xin được trình bày về việc chồng chưa cưới bị bắt oan, nên nàng muốn dự thi để vào được cung đình mà kêu oan cho Cảnh Yên. Nhà vua cho xác minh, thấy đúng như lời kể của nàng, đã ra lệnh tha cho Cảnh Yên, tử tội kẻ làm bậy và cho phép Cảnh Yên được dự thi đặc biệt. Cảnh Yên đã đỗ tiến sĩ. Cả hai người tài năng đều được nhận danh hiệu tiến sĩ, để lại cho đời một chuyện tình chung thủy, cảm động, một tấm gương người con gái tài trí, thông minh đã dám phá luật vua, làm việc phi thường.
Trích: Nghiệp vụ công tác của cán bộ dân vận (NXB Chính trị Quốc gia - 2014)